Jest to środek karny orzekany w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (art. 39 pkt 3 k.k. i art. 42 § 1 i 2 k.k.) np. prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości (art. 178a k.k.).

Często padają pytania (post factum):

• czym jest pojazd mechaniczny;
• jakimi pojazdami nie mam prawa się poruszać w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechaniczny.

Pojęcie pojazdu mechanicznego

Pojęcie pojazdu mechanicznego zostało zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2003 Nr 124, poz. 1152, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2214):

a) pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepę określone w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym,

b) pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa;

Pojazdem mechanicznym jest także pojazd historyczny (art. 2 ust. 1 pkt 11 ww. ustawy).

Zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 r., sygn. akt III KK 270/07

Za pojazdy mechaniczne należy uznać pojazdy zaopatrzone w poruszający je silnik (pojazdy samochodowe, maszyny rolnicze, motocykle, lokomotywy kolejowe, samoloty, helikoptery, statki wodne i inne), jak również pojazdy szynowe zasilane z trakcji elektrycznej (tramwaje, trolejbusy).

Jeżeli chodzi o inne – niemechaniczne – pojazdy, to będą nimi w szczególności zaprzęgi konne, rowery, a także statki żaglowe, szybowce.

Ponadto nie są pojazdami mechanicznymi rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3, które zachowują wszystkie normalne cechy charakterystyczne budowy, umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów.

Reasumując,

zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych nie obejmuje:

• roweru (por. również wyrok SN z 23.05.2007 r., V KK 92/07),
• roweru zaopatrzonego w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm³, które zachowują wszystkie normalne cechy charakterystyczne budowy, umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów.
• szybowca,
• statku żaglowego,
• zaprzęgu konnego,
• oraz innych tego typu pojazdów, które nie są wprawiane w ruch za pomocą silnika stanowiącego jego integralną całość.

Ad marginem,

prowadzenie pojazdu mechanicznego pomimo zatrzymania (prawnego) prawa jazdy:

• postanowienie Prokuratora (przestępstwo),
• postanowienie wydane przez Sąd (wykroczenie)
• faktyczne zatrzymanie prawa jazdy np. wydane przez funkcjonariusza Policji pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy.

nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 244 k.k. (naruszenie zakazu sądowego), a jedynie wykroczenia z art. 94 k.w. (prowadzenie bez uprawnień).

Niemniej jednak, należy pamiętać, że prowadzenie pojazdu bez wymaganych uprawnień:

• w jednym przypadku, może skończyć się wyłącznie mandatem karny – wykroczenie z art. 94 k.w. (za brak uprawnień do kierowania),
• w drugim przypadku, skierowaniem sprawy do Sądu o wykroczenia z art. 94 k.w. (w przypadku wykroczenia z art. 94 k.w. można orzec zakaz prowadzenia pojazdów).
• a jak się ma pecha, gdy np. będziemy sprawcami kolizji drogowej bądź wypadku drogowego, tego typu sytuacja może zakończyć się prócz dolegliwości z art. 94 k.w., dolegliwością finansową, albowiem Ubezpieczyciel ma regres w stosunku do sprawcy zdarzenia drogowego (kolizja, wypadek drogowy), który powodując zdarzenie drogowe nie posiadał uprawnień do kierowania.

Potwierdzeniem powyższego poglądu prawnego jest teza Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2010 r. sygn. akt II KK 184/10

Przez użyty w art. 244 k.k. zwrot „zakaz prowadzenia pojazdów” należy rozumieć zakaz, o którym mowa w art. 39 pkt 3 KK i art. 42 § 1 i 2 KK. Oznacza to, że prowadzenie przez sprawcę pojazdu mechanicznego mimo wcześniejszego zatrzymania mu prawa jazdy na mocy prawomocnego postanowienia sądu wydanego na podstawie art. 137 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) nie wyczerpuje znamion przestępstwa określonego w art. 244 KK, lecz powinno by oceniane w płaszczyźnie art. 94 § KW.

Kancelaria świadczy kompleksową pomoc prawną z zakresu prawa karnego (od porady prawnej, poprzez sporządzenie pism, wniosków, środków zaskarżenia, na reprezentacji przed organami wymiaru sprawiedliwości kończąc).

Adwokat Jarosław Cmok, świadczy pomoc prawną na terenie woj. śląskiego, w szczególności: Katowic, Gliwic, Pilchowic, Knurowa, Zabrza, Rybnika.

Autor: Adwokat Jarosław Cmok